ELAZIĞ – Xtandi, Bevacizumab, Mabhtena, Erbitux, Enhertu, Yervoy, Odivo… Pek çok insan için hiçbir mana söz etmeyen bu ilaç isimleri, uzun ve güçlü tedavi sürecindeki kanser hastaları için hayati değere sahip. Bir yandan hastalıklarıyla uğraş eden hastalar bir yandan da iyileşmeleri ve ağrılarının azalması için kesinlikle almaları gereken bu kıymetli ilaçlara erişemiyor. Elazığ Eczacılar Odası Başkanı Uğur Çelik bazı ilaçlarda tedarik derdi yaşandığını belirtirken temel ıstırabın ilaç fiyat kararnamesindeki düşük euro kuru ve SGK tarafından birtakım ilaçların geri ödeme kapsamına alınmaması olduğunu söyledi.
FİYATLAR ÇOK YÜKSEK
Türkiye’de yaklaşık 250 bin kanser hastası var. Hastalar, bilhassa Toplumsal Güvenlik Kurumu’ (SGK) ödeme kapsamında bulunmayan kanser ilaçlarına erişimde büyük dertler yaşıyor. İlaçların büyük kısmı ecza depolarında bulunamıyor. Bulunan ilaçların bir kısmı da SGK’nın ödeme kapsamında değil. Fiyatları 30 bin liradan 251 bin liraya kadar değişen ilaçların fiyatını ödemek pek çok hasta için mümkün değil. Maddi durumu düzgün olan hastalar da ilacı alabilmek için üretici firmanın onayı gerektiği için günlerce beklemek zorunda kalabiliyor.
PARASI OLAN DA GÜNLERCE FİRMA ONAYI BEKLİYOR
Akciğer kanseri tedavisinde kullanılan Xtandi uzun vakittir tedariki olmayan ilaçlardan biri. Stoklarda bulunsa bile hasta bu ilacı almak için firmanın onay vermesini beklemek zorunda. Bu da yaklaşık bir aylık bir bekleme sürecini gerektiriyor. Bir başka kanser ilacı Bevacizumab, lenf kanseri için kullanılan Mabthena, hormon kanserleri tedavisinde kullanılan Erbitux, mide kanseri için kullanılan Enhertu, bağışıklık için tüm kanser hastalıklarında kullanılan Yervoy da depolarda bulunmuyor. Yeryov’un satış fiyat 251 bin, Opdivo isimli ilacın fiyatı 30 bin 800 lira.
‘YETKİLİLERDEN TAHLİL BEKLİYORUZ’
İsmini vermek istemeyen kanser hastası yakını tedavi için gerekli olan ilaca 2 aydır ulaşamadıklarını belirterek yetkililere sesleniyor: “Yeğenim göğüs kanseri. Yervoy isimli bir ilaç kullanması gerekiyor. Ne yazık ki bu ilaca 2 aydır ulaşamıyoruz. Depolarda olmadığı söyleniyor. Kanser hastalarının yaşadığı ilaç krizi yalnızca tedavi süreçlerini değil, ömür kalitelerini de etkiliyor. Bunun hastalar için çok büyük bir kıymeti var. İlaçların yüksek maliyeti ve kimi ilaçların piyasada bulunamaması, hastalarımızı sıkıntı durumda bırakıyor. Ayrıyeten SGK’nın geri ödeme süreçleri de hastaların tedaviye erişimini kısıtlıyor. Yetkililerden bu sıkıntıya acil tahliller getirmelerini bekliyoruz.”
‘İLAÇLAR BÜTÇEMİZİN KAT KAT ÜSTÜNDE’
Başka bir hasta yakını Mehmet Apaydın ise şunları anlatıyor: “Benim hastam gırtlak kanseri. Kullandığı ilaç SGK’nın geri ödeme kapsamında değil. Parayla almak zorunda kalıyoruz. Parasını versek bile bu ilaç piyasada yok. En son eczacıya sorduğumda depoda görünmediğini söyledi. İlaç fiyatları ve geri ödeme meseleleri yüzünden tedavi sürecinde büyük belirsizlikler yaşıyoruz. Bu durum tedaviye devam edebilmemizi engelliyor. Sanki SGK bu ilaçları ödeme kapsamına alırken hastanın güzelleşebilir durumda olup olmadığına mı bakıyor diye düşünüyor insan. O ilaç tahminen büsbütün güzelleştirmeyecek lakin hastanın bedensel acı çekmesini azaltacak. İlaç fiyatlarının denetim altına alınmasını, eksik ilaçların süratle temin edilmesini ve SGK’nın geri ödeme siyasetlerinin gözden geçirilmesini istiyoruz. İlacı parasıyla aldığımızda geri ödeme için SGK’ya dava açmak gerekiyor. Kimi ilaçlar bir seferlik değil. Uzun mühlet kullanılması gereken ilaçlar. Bir birçoklarının fiyatı bütçemizin kat be kat üstünde. Bu sorunun çözülmesi için yetkililerden dayanak bekliyoruz.’’
Uğur Çelik, sorunun temelinde İlaç Fiyat Kararnamesi’ndeki düşük euro kurunun olduğunu söyledi. UĞUR ÇELİK: HASTALAR MAHKEMEYE BAŞVURABİLİR
23. Bölge Elazığ Eczacılar Odası Başkanı Uğur Çelik de ilaçtaki tedarik sorununu doğrularken asıl sorunun ilaç fiyat kararnamesindeki eksikliklerden kaynaklandığını anlatıyor. Mevcut kararnamenin güncellenmemesi nedeni ile kimi ilaç firmalarının Türkiye’den çekildiğini belirten Kılıç şu bilgileri veriyor:
“Türkiye’de şu an için SGK tarafından ödenen ilaçlarda çok önemli bir kasvet yok. Lakin birtakım ilaçlara vakit zaman ulaşılamadığı da oldu. Lakin asıl külfet SGK’nın ödemediği İlaçlar da var. Bu ödenmeyen ilaçlar için hastaların mahkeme kararı yoluyla ödeme almaya başvurmaları mümkün. Bunun için evvel SGK’dan ilacın ödenmediğine dair bir yazı almaları, daha sonra mahkemeye başvurmaları gerekiyor. Mahkemeni şahsa özel olarak bu ilaçların ödenme kapsamına alınması için bir yürütmeyi durdurma kararı çıkartması gerekli. Bu bir yoldur. Lakin bütün hastalar bu metodu kullanamıyorlar.”
‘İLAÇ FİYAT KARARNAMESİ İVEDİLİKLE GÜNCELLENMELİ’
Türkiye’de euronun 37 lira düzeyinde olduğunu, ilaç fiyat kararnamesinde ise euro kurunun 17.55 lira olarak belirlendiğini anımsatan Kılıç ortadaki bu fiyat farkı nedeniyle kimi firmaların Türkiye’den çekilme kararı aldığını anlatıyor:
‘’Akılcı ilaç diye bahsettiğimiz yeni teknolojilerin bir kısmı ilaç fiyat kararnamesindeki kur farkından ötürü Türkiye’ye gelmiyor. Bu ilaç fiyat kararnamesindeki mağduriyetin hemen giderilmesi gerekiyor. Türk Eczacılar Birliği olarak biz de miadı dolmuş olan kararnamenin bir an evvel yenilenmesi gerektiği kanaatindeyiz. Zira euro günümüzde 37 lira düzeyindeyken İlaç Fiyat Kararnamesi’nde 16 Aralık 2023 fiyatlarına nazaran 17,55 lira düzeyinde tutulmuştur. Bu kur farkından ötürü ilaç firmaları Türkiye’ye gelmek yerine büsbütün dışarıda kalmayı ya da SGK’nın şemsiyesi altında kalmamayı tercih ediyorlar. Sorun yalnızca kanser ilaçlarında yaşanmıyor. Örneğin Novartis firması da 14 ilacını Türkiye’den çekti. Bu ilaçlardan biri olan Trileptal, epilepsi hastaları için kullanılıyor. Ne yazık ki muadili de yok . Sıhhat temel bir haktır. İlaç, tüm vatandaşlarımıza ucuz ve emniyetli bir halde ulaştırılması gereken bir metadır. Hasebiyle devletimizin bu mevzuda vatandaşlarımızın ilaçlara erişim noktasında gereken tüm adımları bir an evvel atmasını bekliyoruz.’’